Serbest Yatırım Fonu Nedir, Diğer Fonlardan Farkları Nelerdir?

Serbest yatırım fonları menkul kıymet fon türleri arasında yer alıp, menkul kıymet fon türleri ile aynı vergilendirme rejimi uygulanmaktadır. Bu fonlar, diğer yatırım fonlarından farklı olarak herhangi bir karşılaştırma ölçütü kullanmadan ve piyasa getirisinden bağımsız olarak mutlak getiri sağlamayı amaçlayan yatırım stratejileri uygulamakta olup, bu amaca uygun olarak başta türev araçlar olmak üzere çeşitli yatırım araçları kullanmaktadırlar. Serbest yatırım fonu portföyüne alınabilecek varlıklar bakımından menkul kıymet yatırım fonlarından swap sözleşmeleri ve borsa dışı opsiyon sözleşmeleri dışında bir farkı bulunmamaktadır. Bununla birlikte serbest yatırım fonları; menkul kıymet yatırım fonlarından farklı olarak açığa satış ve kredili menkul kıymet işlemi gerçekleştirebilirler. Ayrıca türev araçlar nedeniyle maruz kalınacak açık pozisyon tutarının, toplam açık pozisyon tutarının ve borçlanma sınırlarının yatırım fonları tebliğinde yer alan portföy sınırlamalarına tabi olmadan fon izahnamelerinde belirlenmesi mümkündür.

Portföy Yönetim şirketleri diğer fonlarda olduğu gibi fona alınan varlıklara dikkat etmesi gerekmektedir. Bu fonların özü gereği aşırı risk alıp, çok fazla getiri elde etme amacı güdülmüştür. Bu nedenledir ki swap, opsiyon, açığa alım-satım gibi aşırı risk unsuru olabilecek ürün ve işlemlerin fonda yapılmasına serbestlik hakkı verilmiştir. Ancak bu fon özelinde bahsedilen ürünlerin hemen hemen hepsi faizsiz finans ilkelerine uygun değildir ve katılım bankaları tarafından hazine swap işlemleri hariç uygulanmamaktadır. Bu tarz türev ürünlerin sektör içinde yaygınlaşmaması arzu edilen bir durumdur. Dolayısıyla kullanılmayan ürünlere dayalı fon kurmak, serbest fonu imkânsız hale getirmektedir. Ancak portföy yönetim şirketleri mevcut piyasa uygulamaları dışına çıkarak farklı stratejide serbest fonlar geliştirebilir. Örneğin serbest fon bünyesine daha az risk unsuru teşkil edecek her türlü kira sertifikaları, katılım hesapları, hisse senetleri, altın gibi varlıklar konularak herhangi bir portföy sınırlaması gözetmeksizin fonun yönetimi gerçekleştirilebilir. Riskli işlemler yapmak veya bu tür işlemlerden korunma (hedge) amacıyla katılım bankalarının uyguladığı forward işlemi serbest fon portföyünde yapılabilir. Ancak bu forward işlemi vadeli işlemler (future) gibi Borsa’da işlem görmediği için SPK tarafından fon büyüklüğünün %10’una kadar yapılabilmesi ile kısıtlanmıştır.