Tefas (Türkiye Elektronik Fon Dağıtım Platformu) Nedir?

Yatırım fonu katılma belgelerinin merkezî bir elektronik platformda fon kurucuları tarafından platformda yer alan dağıtım kuruluşları aracılığıyla satılmasına ve geri alınmasına imkân veren, takasın ve saklamanın Takasbank-MKK sistemi ile bütünleşmiş bir şekilde tam otomasyona dayalı olarak gerçekleştirilmesine imkân sağlayan elektronik bir platformdur. Bankalar, aracı kurumlar ve portföy yönetim şirketleri bu platforma üye olmak ve bu platformda sunulan tüm fonları müşterilerine sunmak zorundadırlar.

TEFAS’ta sadece menkul kıymet yatırım fonları işlem görecek olup, BIST’te işlem gören Borsa Yatırım Fonları ve nitelikli yatırımcılara satılacak olan diğer fonlar (serbest fon, koruma amaçlı fonlar, girişim sermayesi yatırım fonları ve gayrimenkul yatırım fonları) işlem görmeyecektir. Bu fonlara ilave olarak emeklilik fonlarıda bu platform üzerinde işlem görmeyecektir. Ayrıca fon kurucularının isteğine bağlı olarak menkul kıymet yatırım fonları içinde yer alan likit fonlar (para piyasası fonları) ve kısa vadeli tahvil ve bono fonları TEFAS’ta işlem görebilir. Burada yapılan işlemlerden dolayı gelir paylaşım oranı ise kanun tarafından belirlenmiş olup, %35 satıcı, % 65 fon kurucusu fonların yönetim ücretinden pay almaktadır. Ancak kurucu ile dağıtıcının kendi arasında özel olarak yapacağı sözleşme ile oranların paylaşımda tam tersi bir durumda geçerli olabilecektir. Piyasada aktif olan tüm menkul kıymet fonları tüm bankalar ve aracı kurumlar tarafından müşterilerine sunulmak zorundadır. Yani A Portföy Yönetim şirketinin ana ortağı olan banka veya aracı kurum, B Portföy Yönetim şirketinin kurucusu olduğu menkul kıymet fonlarını müşterilerine satamamazlık yapamayacaktır. Yeni çıkan mevzuat gereği fon kurucuları sadece portföy yönetim şirketleri olacaktır, ancak bankalar bu piyasada asıl dağıtım kanalı oldukları için, piyasada ki asıl oyuncu olmaya devam edecekleri sonucunu çıkarabiliriz. Ancak her bankanın kendine ait portföy yönetim şirketi olması nedeniyle, fonların satış ve büyüme dayanağı yine bankalar olacaktır.

Katılım bankaları ise çalışma prensipleri gereği tüm fonların alım-satımına aracılık etmeyecektir. Zira kendi çalışma kriterleri dışında ki finansal enstrümanlara aracılık etmesi kuruluş prensiplerine aykırılık teşkil etmektedir. Bu nedenle yetkili otoritelerin onayı ile kendi dağıtım kanallarından sadece faizsiz finans esaslarına göre kurulmuş yatırım fonlarına aracılık edeceklerdir. Katılım bankası şubesine gelen ya da internet sitesine giren müşteri sadece katılım bankaları danışma kurulları tarafından icazeti verilmiş yatırım fonlarını görebilecekler, diğer fonları ise sistemlerinde göremeyecekleri için alım-satıma konu edilmeyecektir. Müşteri internetten ya da şubeden sadece faizsiz finans esaslarına göre işleyen fonların alım satımını yapacaktır. Bu alım satımdan kaynaklanan arka taraf operasyonunu, Takasbank hem kendi bünyesinde hemde katılım bankası bünyesinde MKK’da gerçekleştirecektir. Müşteri aldığı fonu MKK’da kendi hesaplarında görebilecek ve sonradan yine fonu aldığı banka veya aracı kurum vasıtası ile Tefas üzerinden bu fonu satıma konu edebilecektir.

Yatırım fonları sektörünün yeteri kadar gelişmemesi ve yıllardır likit fonlar üzerine kurulu bir sektör olmasından dolayı yetkili otorite tarafından etkili ve radikal bir adım atılarak bu sistem oluşturulmuştur. Bu sistemin başarılı olması yatırım fonları sektörünün gelişmesine, dolayısıyla sermaye piyasası sektörünün gelişmesine büyük katkı sağlayacaktır. Sermaye piyasası sektörü gelişmiş bir ekonominin finansal sistemi belli bir derinliğe ulaşacak ve finansal istikrara kavuşacaktır.